- De inval van Oekraïne in de Russische regio Koersk is zijn derde week ingegaan en het lijkt er voorlopig niet op dat het Oekraïense leger een stap terugdoet.
- De Oekraïense president Zelensky heeft gezegd dat zijn troepen zich zullen ingraven om een “bufferzone” bij de grens te vormen.
- Militaire experts schetsen de risico’s die Oekraïne in dit stadium van het offensief loopt.
- Lees ook: Deze kaarten laten zien hoeveel gebied Oekraïne naar schatting in 1 week heeft bezet in Rusland bij opmars in Koersk.
Oekraïne lanceerde deze maand een inval op Russisch grondgebied in de regio Koersk, die nu de derde week ingaat. De actie heeft westerse bondgenoten wakker geschud en de oorlog naar Rusland gebracht.
Het Oekraïense leger heeft ook krijgsgevangenen genomen en kan de controle over een stukje Russische grondgebied inzetten bij toekomstige onderhandelingen.
Het offensief heeft forse problemen opgeleverd voor de Russische strijdkrachten. Sommige troepen zijn naar Koersk gebracht vanuit het front in Oekraïne.
Voor de Oekraïners is er op korte termijn veel om tevreden over te zijn. Maar het land heeft ook een risico genomen met de inzet van elitetroepen voor deze speciale operatie, op een moment dat het hoofdfront in Oekraïne al tot het uiterste lijkt te zijn opgerekt.
Business Insider nam contact op met enkele militaire experts en vroeg waar en hoe dit offensief in de komende weken een averechts effect zou kunnen hebben op Oekraïne.
De totale frontlinie die verdedigd moet worden, kan worden opgerekt
De uiteindelijke doelen van Oekraïne voor dit nieuwe offensief zijn nog niet duidelijk. Afgelopen zondag zei president Volodymyr Zelensky dat hij met de actie een bufferzone wilde creëren in de regio Koersk, om zo de oorlogsmachine van Rusland enigszins af te remmen.
Oekraïne heeft al laten zien dat het zich kan ingraven, door een hoofdkwartier in de regio op te zetten en door verschillende bruggen, die cruciaal zijn voor de Russische aanvoerlijnen, te vernietigen.
Het bezet houden van Russisch grondgebied is door Oekraïne “expliciet gekoppeld aan het dwingen van president Vladimir Poetin om onderhandelingen aan te gaan of de Russische invasie te beëindigen”, vertelt directeur Matthew Savill bij het Royal United Services Institute, aan Business Insider.
Het grootste risico is dat als Oekraïense troepen het gebied op de lange termijn proberen te behouden, ze de frontlinie van de oorlog oprekken. Het Oekraïense leger moet het nieuwe stuk frontlinie dan net zo goed kunnen versterken en beschermen als de rest van het front, aldus Savill.
Berichten in de media suggereren dat er door de operatie in Koersk al Oekraïense troepen uit de Donbas zijn gehaald, een stuk van het hoofdfront dat onder aanzienlijke druk staat. “Dat zou kunnen resulteren in een kortetermijnwinst, maar een nadeel op de lange termijn”, geeft Savill aan.
Oekraïne kan cruciale elitetroepen verliezen
Militair analist Patrick Bury van de Britse Universiteit van Bath wijst erop dat Oekraïne “elitetroepen inzet, met goede westerse uitrusting”. Onder deze brigades bevindt zich de legendarische 80e luchtaanvalsbrigade, die belangrijke operaties heeft uitgevoerd in Bachmoet en Kherson.
Oekraïne kan het zich niet veroorloven deze troepen te verliezen. Een rampscenario voor Oekraïne is als Rusland de Oekraïense elitetroepen in Koersk vastpint, aldus Bury. “Als ze vast komen te zitten en de Russen ze na verloop van tijd uitputten, kunnen deze brigades uiteindelijk aanzienlijke verliezen lijden en gedwongen worden om zich terug te trekken."
In een dergelijk scenario kan Oekraïne zich beter terugtrekken naar een beter verdedigbare positie, waarbij het land terrein verliest, maar vitale troepen behoudt, geeft Bury aan.
“De belangrijkste beslissing die Oekraïne moet nemen, is hoeveel verliezen men bereid is te accepteren bij deze elitebrigades om bezet Russische grondgebied te behouden?”
Bury vermoedt wel dat Oekraïne nauwkeurig heeft ingeschat welke troepen Rusland bij Koersk kan inzetten. De gok is dat Rusland niet genoeg slagkracht heeft om Oekraïne daar te verslaan.
Oekraïne dreigt belangrijk knooppunt in Donbas te verliezen
Het is onduidelijk of de verplaatsing van troepen naar Koersk invloed heeft op het vermogen van Oekraïne om de duizend kilometer lange frontlinie in het oosten van het land te verdedigen.
Duidelijk is wel dat Rusland, los van de situatie in Koersk, steeds dichter bij de cruciale stad Pokrovsk in de Donbas-regio is opgerukt.
“Als je Pokrovsk weet te naderen, is het waarschijnlijk dat de aanvoerlijnen naar een aantal Oekraïense legereenheden zijn afgesneden”, zegt oorlogsexpert en docent internationale betrekkingen Matthew Ford van de Britse Universiteit van Sussex.
Ford noemt Pokrovsk een “centraal punt” voor de Oekraïense logistiek. Sinds dinsdag heeft het hoofd van de militaire regering in de stad inwoners opgeroepen de stad te verlaten. Mensen hebben twee weken de tijd om te vertrekken voordat de Russische troepen arriveren.
Een duidelijk doel van het offensief in Koersk was het uitdunnen van de Russische troepen langs de frontlinie. Rusland heeft ook troepen uit de Krim en Zaporizhzhia verplaatst, geeft Bury aan. Maar het lijkt er niet op dat deze herschikkingen ten koste zijn gegaan van de opmars naar Pokrovsk.
“De Russische opmars richting Pokrovsk is versneld doorgezet, sinds de aanval op Koersk", aldus Bury. De militaire analist suggereert dat het op deze manier terrein prijsgeven ook onderdeel kan zijn van een breder Oekraïens plan, waarvan veel elementen nog geheim zijn.
Savill zegt dat veel uiteindelijk afhangt van besluiten van de Russische president Vladimir Poetin over de inzet van troepen rond Koersk.
Poetin zou kunnen proberen om de situatie in Koersk “in te dammen” met een minimale inzet van troepen, terwijl hij toch zijn voordeel in Pokrovsk kan behalen, aldus Savill.
In dit scenario krijgt Rusland een belangrijke stad in Oekraïne in handen en dwingt het Oekraïne om nog meer middelen in te zetten om zijn bufferzone in Koersk te verdedigen.
Overweegt Poetin de nucleaire optie?
Poetin en vertegenwoordigers van het Russische regime hebben eerder gehint op de inzet van nucleare wapens. De Russische nucleaire doctrine staat het gebruik ervan toe als de soevereiniteit van het land wordt bedreigd.
Maar sinds het Oekraïense offensief in Koersk is het van zo'n waarschuwing niet meer gekomen. Bury gelooft ook niet dat Rusland de nucleaire optie gaat inzetten.
“Het feit dat er absoluut niets is gezegd over het gebruik van een tactische nucleaire raket, in eactie op de inzet van westerse tanks door Oekraïne, laat zien dat de dreigementen niet waargemaakt zullen worden,” zegt Bury.
Ford is het ermee eens dat het offensief laat zien dat “de Russische rode lijnen met betrekking tot het gebruik van nucleaire wapens niet zo rood zijn als we dachten”.
Zelfs als Oekraïne zich de komende weken terugtrekt uit Koersk, heeft het offensief een aantal belangrijke voordelen opgeleverd, volgens Ford. De inspanningen van Oekraïne hebben de aandacht van het Westen weer op de oorlog gevestigd, geeft hij aan.
Oekraïne heeft ook nog geen grote aantallen troepen verloren - en heeft krijgsgevangenen genomen om in de toekomst in te zetten bij onderhandelingen. Oekraïne heeft westerse leiders laten zien voor een geraffineerde militaire verrassing te kunnen zorgen die Poetin in verlegenheid brengt. “Maakt het daarna nog uit of ze in Rusland blijven of niet?”, vraagt Ford retorisch. “Ik denk het niet.”